რეგისტრირებული ფაქტები81839
სორტირება თარიღი მზარდობით
1919
ტიპი: ღონისძიება
გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1 აქვეყნებს საკუთარი კორესპონდენტის (ხელს აწერს - М) ინფორმაციას ინგუშეთიდან: თებერვლის სისხლისმღვრელი ბრძოლების შემდეგ გენერალ ლიახოვის ხიშტებით დამორჩილებულმა ინგუშებმა მათთვის წაყენებული ყველა მოთხოვნის შესრულება აღუთქვეს მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) ხელისუფლებას, მაგრამ ინგუშეთს აღარც კონტრიბუციის სრულად გადახდის უნარი შესწევდა და აღარც მოლაშქრეთა გამოყვანა შეეძლო ბოლშევიკებთან საბრძოლველად.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ კორესპონდენტ М-ის ცნობით, ვინაიდან დენიკინელებს ძალიან სჭირდებოდათ ცოცხალი ძალა, მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) ხელისუფლება ცდილობდა ინგუშეთის მმართველის, მალსაგოვისა და მისი ოფიცრების მეშვეობით დაეჩქარებინა ინგუშ მოხალისეთა მობილიზება, მაგრამ – უშედეგოდ. გათიშვის ნაცადმა პოლიტიკამაც ინგუშთა მხოლოდ იმ ნაწილში გაჭრა (კანტიშევო, ბაზორკინო, დალაქო), რომელმაც თებერვლის სისხლიანი დღეების სიმწარე იწვნია: დაშინებულმა და საკუთარი ძალების რწმენადაკარგულმა მოსახლეობამ კარგად იცოდა, რაც ელოდა კაზაკებთან და „დობროარმიასთან“ კონფლიქტის შემთხვევაში.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის „ვოლნი გორეცი“ №1 საკუთარი კორესპონდენტის მიერ ინგუშეთიდან მოწოდებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით წერდა, რომ დენიკინელთა მცდელობამ, ადგილობრივი მოლაშქრეების ხარჯზე შეევსოთ მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) შეთხელებული რიგები, მხოლოდ იმ მხარეში გამოიღო შედეგი, სადაც მოსახლეობა დაშინებული იყო თებერვლის სისხლიანი მოვლენებით. ინგუშეთის სხვა კუთხეებში კი თეთრგვარდიელთა პროვოკაციული საქმიანობა უშედეგო აღმოჩნდა: აქ ხალხის კეთილგანწყობა ანტიდენიკინური ძალების მხარეს იყო. ამასთან, ინგუშებმა მტრის გამთიშველი პოლიტიკის საპირწონედ შექმნეს შარიათის პოლკი, ფაქტობრივად, შარიათის სასამართლო, რომელიც რეალურ ხელისუფლებას წარმოადგენდა და რომელმაც ინგუშეთში სანიმუშო მართლწესრიგი დაამყარა.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ №1 აქვეყნებს ინგუშეთიდან მოწოდებულ ინფორმაციას: მას შემდეგ, რაც დენიკინმა ჩრდილოეთშიც გაიმყარა მდგომარეობა და იქაც მოიკრიბა ძალა, სამხარეო ხელისუფლებამ კვლავ მკაცრად მოსთხოვა ინგუშებს მოლაშქრეთა გამოყვანა. ინგუშებმა პირობა დადეს, რომ მობილიზაციის საკითხს სახალხო ყრილობაზე გადაწყვეტდნენ, სწორედ, ყრილობის მუშაობის პერიოდში (ნაზრანში, ივლისის თვეში, ბაირამობის მეოთხე დღეს) დენიკინელ ოფიცერთა და „დობროარმიის“ ადმინისტრაციის ოფიციალურ პასუხისმგებელ პირთაგან შემდგარმა ჯგუფმა რამდენიმე მშვიდობიანი მოქალაქე დააკავა, მობილიზებულად გამოაცხადა და ბესლანში დაუპირა გაგზავნა. ამ ფაქტმა ინგუშთა აღშფოთება გამოიწვია, მაგრამ შარიათის პოლკმა დაკავებულებიც გაათავისუფლებინა და იმასაც მიაღწია, რომ აღნიშნული ინციდენტის მონაწილე ოფიცრებისთვის ერთდღიანი პატიმრობა მიესაჯათ.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ №1 საკუთარ კორესპონდენტზე დაყრდნობით ინგუშეთიდან მშვიდობიანი სოფლების დარბევის ამბებზე იუწყებოდა: დენიკინელ მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) ნაწილებმა ოსური სოფლის, ოლგინსკის მხრიდან გადალახეს მდინარე კამბილეევკა და საარტილერიო ცეცხლითა და ტყვიამფრქვევთა კონონადით იერიში მიიტანეს სოფელ ნასირ-კორტზე. სოფლის მცხოვრებლებმა დანებების ნიშნად თეთრი ბაირაღი გამოფინეს, მაგრამ რადგან შედეგს ვერ მიაღწიეს, იძულებული გახდნენ, თავი დაეცვათ. ორდღიანი უთანასწორო ბრძოლების შემდეგ დენიკინელებმა დამარცხებულ სოფლელებს მოლაშქრეთა გამოყვანის ულტიმატუმი წაუყენეს და მძევლებად მოხუცები და მოლები აიყვანეს. ამის შემდეგ „დობროარმიის“ ნაწილები სამხრეთით, სხვა სოფლებისკენ დაიძრნენ.
1919
ტიპი: ღონისძიება
დენიკინის მიერ ოსეთის მმართველად დადგენილმა პოლკოვნიკმა ხაბაევმა ჩამოაყალიბა საგანგებო სადამსჯელო რაზმი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა სოსლანბეკ ბიგაევი – თერგის საოლქო სახალხო საბჭოს პირველი და მეორე მოწვევის ყოფილი წევრი, თავად რაზმელები კი ოსური სოფლების – ვლადიმირსკოეს, ოლგინსკოესა და გიზელის – მცხოვრებნი იყვნენ, რომლებიც „დობროარმიის" უფლებების დაცვის ეგიდით ძარცვავდნენ ოსეთის ისედაც გაღატაკებულ მოსახლეობას.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ კორესპონდენტი სოსლანბეკ ბიგაევის სადამსჯელო რაზმის მიერ სოფელ ზამანყულში დატრიალებულ ტრაგედიას დაწვრილებით აღწერდა.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთმა „ვოლნი გორეცმა“ №1 საკუთარ კორესპონდენტზე დაყრდნობით გამოაქვეყნა ინფორმაცია იმ ტრაგედიის შესახებ, რომელიც სოსლანბეკ ბიგაევის რაზმმა დაატრიალა მუსულმან ოსთა სოფელ ზამანყულში: „მართლწესრიგის დამცველმა“ ბიგაევმა შეძლებულ მინზოევთა 28 კომლიან გვარს „ბოლშევიკთა თანაგრძნობის“ ცრუბრალდებით ჯერ მთელი ავლა-დიდება ჩამოართვა, შემდეგ კი სახლები გადაუწვა. უსამართლობით აღშფოთებულმა მინზოევებმა შეიარაღებული წინააღმდეგობა გაუწიეს მოძალადეებს და 6 რაზმელი მოკლეს. ბიგაევმა „დამნაშავე“ მინზოევთა გვარის ყველა ქალი დააპატიმრა, მამაკაცები კი ბესლანში გადააგზავნა.
1919
ტიპი: ღონისძიება
. „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1-ში გაზეთის საკუთარი კორესპონდენტი მკითხველს უამბობს იმ საყოველთაო განუკითხაობაზე, რომელსაც მთელი ოსეთის ტერიტორია მოუცავს: სოსლანბეკ ბიგაევის საგანგებო სადამსჯელო რაზმი, რომელიც უშუალოდ ოსეთის მმართველს ექვემდებარება, „მართლწესრიგის დამყარების“ ეგიდით ძარცვავს გადასახადებით ისედაც წელში გატეხილ მოსახლეობას. ურჩობის შემთხვევაში ცეცხლითა და ტყვიით დაუნდობლად უსწორდება ყველას - არ ზოგავს არც ქალსა და არც ბავშვს. ნაძარცვი სიმდიდრის ნაწილი საჯარო ვაჭრობით იყიდება, ნაწილი კი ოსეთის მმართველის, პოლკოვნიკ ხაბაევის სრასახლებში იდებს ბინას. კორესპონდენტი დაწვრილებით აღწერს ზამანყულში, არდონში, ელხოტოვოსა და სხვა სოფლებში მშვიდობიანი მოსახლეობის მიმართ მოწყობილ სასტიკ ანგარიშსწორებას.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის „ვოლნი გორეცმა“ №1 საკუთარ კორესპონდენტ ვ. ლავროვიჩზე დაყრდნობით გამოაქვეყნა ინფორმაცია ჩეჩნეთიდან: კავკასიელ მთიელთა შორის ყველაზე მრავალრიცხოვანი ჩეჩენთა ტომის დიდი ნაწილი მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა. დენიკინისაგან მიღებული მანდატით ჩეჩნეთს არტილერიის გენერალი ერისხან ალიევი მართავდა, რომელიც „მამობრივ“ მეურვეობას „არ იშურებდა“ მოსახლეობისთვის.
1919
ტიპი: ავტორობა
ვ. ლავროვიჩის კორესპონდენციის თანახმად, ზეგანზე მცხოვრები მოსახლეობა (გროზნოს, ვედენოსა და ხასავ-იურთის ოლქები) დამორჩილდა „დობროარმიის" სასტიკ ძალას, მაგრამ დენიკინის მიერ ჩეჩნეთის მმართველად დადგენილი ერისხან ალიევის ხელისუფლებისთვის მთიელ ჩეჩენთა აულები ჯერ ისევ აუღებელ ციხესიმაგრედ რჩებოდა .
1919
ტიპი: ღონისძიება
გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ კორესპონდენტ ვ. ლავროვიჩის ცნობით, ჩეჩნეთში არაერთგვაროვანი ვითარებაა შექმნილი: მოსახლეობის დიდი ნაწილი მოხალისეთა არმიას („დობროარმიას“) ჰყავს დაპყრობილი, ქვეყნის დაბლობ მხარეზე ჩეჩნეთის მმართველი, არტილერიის გენერალი ერისხან ალიევი „ზრუნავს“, მაგრამ მისი ძალაუფლება ვერ ვრცელდება ბუნებრივ ციხესიმაგრედ გადაქცეულ მთაში.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტმბრის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ №1 მთიან ჩეჩნეთში შექმნილი ვითარების მიმოხილვისას აგრარული საკითხის პოლიტიკურ მნიშვნელობაზე წერდა: მიწა „განხეთქილების ვაშლი“ იყო ჩეჩნებსა და კაზაკებს შორის. მთიელები კაზაკების მიერ წართმეულ წინაპართა მიწების დაბრუნებაზე ოცნებობდნენ, მაგრამ ისიც კარგად ჰქონდათ გაცნობიერებული, რომ „დობროარმიის“ ხელში ეს საკითხი მათ სასარგებლოდ არასოდეს გადაწყდებოდა. მთიელ ჩეჩნებს, ვაჭართა მცირერიცხოვანი ფენის გამოკლებით, გადაწყვეტილი ჰქონდათ, დენიკინის ხელისუფლების არც ერთი წარმომადგენელი საკუთარ ტერიტორიაზე არ შეეშვათ, უფრო მეტიც, თავად გადადიოდნენ შეტევაზე, ხშირად ესხმოდნენ თავს გროზნოსა და კაზაკთა დიდ სოფლებს.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ №1 ჩეჩენი ვაჭრების ახალშექმნილი ფენის წარმომადგენლებს შემდეგნაირად ახასიათებდა: „რიგითი მთიელებისგან განსხვავებული განწყობა აქვთ ვაჭრებს, რომლებიც ცდილობენ ჩეჩენთა საბრძოლო სულისკვეთების განელებას, რადგან მხოლოდ ფულად მოგებაზე ფიქრობენ და ამისთვის არა თუ საკუთარი ხალხის, არამედ დედ-მამის საფლავის გაყიდვაზეც არ იტყვიან უარს; მაგრამ დენიკინის მომხრე ჩეჩნები უფრთხიან მოღალატისა და ალიევის დამქაშის სამარცხვინო სახელს, ამიტომ ფრთხილად ეწევიან აგიტაციას, ნამდვილ ზრახვებს დიპლომატიურად ნიღბავენ: ამბობენ, რომ დაიღალნენ სამოქალაქო ომით, რომ მათთვის სულ ერთია, ვინ გაიმარჯვებს, დენიკინი თუ ბოლშევიკები, მთავარია, შეწყდეს ომი“.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის „ვოლნი გორეცმა“ №1 კავკასიის ახლო წარსულიდან ისტორიული ხასიათის ცნობები გამოაქვეყნა. წერილის ავტორის, აჰმედ ცალიგოვის (ხელს აწერს Ах.)აზრით, „შავჩექმებიან“ დამპყრობელ გენერლებთან მებრძოლ კავკასიელ მთიელებს გასამხნევებლად და მისაბაძად განსაკუთრებით სჭირდებოდათ ისტორიული გამოცდილების მქონე წინაპართა გმირობის მაგალითებისა და გონივრული ნაბიჯების გახსენება. ამ მხრივ, მას სანიმუშოდ მიაჩნდა 1861 წლის 13 ივლისს „ჩერქეზთა თავისუფლების დიდი მეჯლისის“ შექმნის ფაქტი. სტატიაში მიმოხილული იყო მეჯლისის მიერ გაწეული საქმიანობა დაუმორჩილებელ კავკასიელ მთიელთა თავისუფლების გადასარჩენად; აღნიშნული იყო მისთვის რუსეთისგან მიყენებული მორალური დარტყმაც: როგორ გადაწვა მეჯლისის შენობა სოჭთან გადმოსხმულმა გენერალ კოლუბაკინის დესანტმა.
1919
ტიპი: ავტორობა
1919 წლის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ №1 იუწყებოდა, რომ ყარაჩაელებმა დაწესებულ ვადაში ვერ შეძლეს მოლაშქრეთა 2 ბატალიონის მობილიზება, ამის გამო „დობროარმიის“ ოფიცერთა სადამსჯელო ექსპედიციამ შემდეგი სახის კონტრიბუცია დაუწესა მათ: 3000 ცხენ-უნაგირი, 1000 მსხვილფეხა საქონელი და 15 000 000 კერენკების ან ნიკოლოზისეული („ნიკოლაევსკი“) ფულის სახით. ყარაჩაელები იძულებული შეიქნენ თავიანთი საქონელი ქედს გადაღმა, მიყრუებულ ადგილებში გადაერეკათ და თავადაც გადახვეწილიყვნენ, რათა გადარჩენოდნენ საბოლოო გაპარტახებასა და სამხედრო სამსახურს.
1919
ტიპი: ღონისძიება
კორესპონდენტის ცნობით, „დობროარმიამ“ 12 პოლკი გაგზავნა ასტრახანზე იერიშის მისატანად, მათ შორის იყო მაჰმადიან ოსთა შენაერთიც, რომლის მეთაური – პოლკოვნიკი ბელიკოვი – დამარცხების შემდეგ სადგურ პროხლადნაიაში დააპატიმრეს კაზაკებმა.
1919
ტიპი: ავტორობა
გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1-ში ევგენი ჟარკოვსკის ვრცელი სტატია ეძღვნება მუშათა მოძრაობის მიმოხილვას თერგის ოლქში. ავტორი მუშათა მოძრაობის ჩახშობისთვის დენიკინსა და მის გენერლებს „რუსეთის რევოლუციის მესაფლავეებს“ უწოდებს, თუმცა პროლეტარიატის წარუმატებლობის მთავარ მიზეზად ბოლშევიკთა პოლიტიკურ შეცდომებს მიიჩნევს და საუბრობს მათ პასუხისმგებლობაზე მუშათა კლასის წინაშე.
1919
ტიპი: ავტორობა
გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1-ში აჰმედ ცალიგოვის ისტორიული მიმოხილვა ეყრდნობა ისტორიკოსთა (ს. ესაძის, შეპელევის) შრომებსა და საოლქო შტაბის არქივში დაცულ მასალას: შამილის დამარცხებამ და აღმოსავლეთ კავკასიის დაცემამ საბედისწეროდ იმოქმედა დასავლეთ კავკასიაზეც - იმედდაკარგულმა ხალხმა თანდათან იწყეს მორჩილების ფიცის დადება ან თურქეთში გადასახლება. სწორედ ამ ძნელბედობის ჟამს იკისრა მეჯლისმა ისტორიული როლი: დამოუკიდებლობის დასაცავად გააერთიანა დასავლეთკავკასიელ ხალხთა დაუმორჩილებელი ძალები, რომლებმაც იარაღით, საშინაო გარდაქმნებითა და უცხოეთის სახელმწიფოების ყურადღების მიპყრობით სცადეს დაპირისპირებოდნენ დამპყრობლებს.
1919
ტიპი: ავტორობა
გაზეთ „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1 თერგის ოლქში მუშათა მოძრაობის დამარცხებაში ბოლშევიკებს ადანაშაულებდა. სტატიის ავტორი ევგენი ჟარკოვსკი აანალიზებდა კომუნისტების შეცდომებს, განსაკუთრებით უარყოფითად აფასებდა ზინოვიევის ავტორიტეტულ განცხადებას: „დრო მხოლოდ კომუნისტთა წისქვილზე ასხამს წყალს“.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთ „ვოლნი გორეცი“ მიმოიხილავს დამოუკიდებლობის დასაცავად მეჯლისში გაერთიანებულ დაუმორჩილებელ მთიელთა მრავალმხრივ საქმიანობას: იარაღით ბრძოლაში მთავარი როლი აბაძეხებს ერგოთ, ხოლო დიპლომატიური მოლაპარაკებების წარმართვა უბიხებმა ითავეს. ისინი მხარდაჭერას ეძებდნენ ინგლისსა და თურქეთში: მათ სოხუმში თხოვნით მიმართეს დიდი ბრიტანეთის კონსულ დიქსონს, რათა ინგლისის მთავრობისთვის ეცნობებინა გენერალ ევდოკიმოვის უკანონო ქმედებების შესახებ ჩერქეზეთში.
1919
ტიპი: ავტორობა
ევგენი ჟარკოვსკის სტატიაში, რომელსაც „ვოლნი გორეცის“ 1919 წლის №1 აქვეყნებს, გამორჩეული ადგილი ეთმობა გროზნოს პროლეტარიატის შეცდომებსა და მათ საბედისწერო შედეგებს, სახელდობრ: რევოლუციის დასაწყისში კავკასიელ მთიელებსა და ჯარისკაცებს შორის არსებული კეთილგანწყობა ძირფესვიანად შეიცვალა მას შემდეგ, რაც კავკასიის ფრონტიდან დაბრუნებულმა ჯარისკაცებმა ჩეჩნებს (გროზნოში) და ინგუშებს (ვლადიკავკაზში) ჟლეტა მოუწყვეს. ვიდრე გროზნოში ჩეჩენთა სახალხო საბჭოს სათავეში ბატონი მუტუშევი ედგა, ეს არასოციალისტი, მაგრამ ლიბერალი ადამიანი ახერხებდა ნებისმიერი არეულობის მშვიდობიანად მოგვარებას, მაგრამ მას შემდეგ, რაც პოლიტიკურ არენაზე ბატონი ყურუმოვი გამოჩნდა, დაპირისპირება გამწვავდა და ანარქიად გადაიქცა.
1919
ტიპი: ღონისძიება
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთი „ვოლნი გორეცი“ გადმოსცემს ინგუშთა სოფლების აკლების ამბებს: დენიკინის მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) ნაწილებმა უწყვეტი საარტილერიო იერიშით იძულებით ჩაითრიეს უთანასწორო საომარ მოქმედებაში სოფლების, ეკაჟევოსა და სურხის მშვიდობიანი მოსახლეობა.
1919
ტიპი: ავტორობა
1919 წლის 8 სექტემბრის გაზეთ „ვოლნი გორეცი“ იუწყება, რომ დენიკინელთა მიერ ინგუშთა ორი აულის, სურხისა და ეკაჟევოს აკლების შემდეგ უსახლკაროდ და ულუკმაპუროდ დარჩენილი მცხოვრებნი ლტოლვილებად მოედვნენ სოფლებს. ამას ზედ დაერთო ქოლერა. საშინელი ეპიდემია ყოველდღიურად ათეულობით ადამიანის სიცოცხლეს იწირავდა. მჭიდროდ თავმოყრილ მოსახლეობაში არ ხერხდებოდა ავადმყოფთა იზოლირება, არ იყო არც ექიმი და არც საჭირო მედიკამენტი, რადგან ბოლშევიკების ხელისუფლების დროს აშენებული საავადმყოფო და ამბულატორია დენიკინის მოხალისეთა არმიის („დობროარმიის“) საომარი მოქმედებების დროს განადგურდა.